Choroby autoimmunologiczne stanowią coraz częstszy problem zdrowotny. Spowodowane są nieprawidłową pracą układu immunologicznego.  W odpowiedzi na sygnał o zagrożeniu, dochodzi do produkcji przeciwciała  przeciwko własnym tkankom, co doprowadza do zniszczenia zdrowych komórek i tkanek. Wśród chorób autoimmunologicznych tarczycy wyróżnić możemy chorobę Hashimoto i chorobę Gravesa-Basedowa.

Tarczycy jest narządem endokrynnym a wytwarzane przez nią hormony kontrolują czynność większości tkanek. Uważa się ze hormony tarczycy działają najbardziej różnokierunkowo spośród wszystkich hormonów, dlatego też zaburzenia ich wydzielania odbijają się na pracy całego organizmu dając przeróżne symptomy.

Choroba Gravesa-Basedowa opisywana w literaturze medycznej jest od 1835 roku. Dochodzi do niej na skutek wytwarzania przez organizm przeciwciał przeciw receptorowi TSH, które pobudzają czynność komórek tarczycy prowadząc do objawów nadczynności tarczycy. Receptory te znajdą się również w tkankach oczodołu a pobudzenie ich prowadzić może do orbitopatii tarczycowej – wytrzeszczu. Mechanizm pojawienia się autoprzeciwciał nie jest znany. Udowodniony wpływ ma predyspozycja dziedziczna- ma charakter wielogenowy, rodzinne występowanie chorób autoimmunologicznych tarczycy obserwuje się u 50% chorych. Kolejnym ważnym czynnikiem jest palenie papierosów, stres oraz estrogeny – choroba Gravesa Basedowa występuje 10 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Objawy zależne są od wieku zachorowania. U chorych w wieku 20-50 lat choroba przebiega pełnoobjawowo natomiast u osób starszych objawy mogą być słabiej wyrażone często ograniczone do objawów ze strony układu krążenia najczęściej pod postacią migotania przedsionków. Do typowych objawów nadczynności tarczycy zaliczamy: drażliwość, niepokój, lęk, bezsenność, trudności w skupieniu uwagi, uczucie gorąca, wzmożoną potliwość, wypadanie włosów, osłabienie, męczliwość, zaburzenia rytmu serca, duszność, biegunki, wielomocz, zmniejszone libido, zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia wzwodu.

Najbardziej typową cechą choroby Gravesa – Basedowa jest jej nawracający przebieg z okresami zaostrzeń i remisji. Orbitopatia, czyli wytrzeszcz gałek ocznych jest objawem bardzo charakterystycznym, występuje u około 1/3 chorych, może prowadzić do uszkodzenia ruchomości gałek ocznych powodując pogorszenie ostrości widzenia a nawet ślepotę.

Ze względu na to, że nie znamy przyczyny choroby leczenie ograniczone jest do leczenia objawowego, czyli leczenia nadczynności tarczycy i orbitopatii. Stosowane są leki przeciw tarczycowe, które hamują wydzielanie hormonów tarczycy oraz działają immunosupresyjnie, czyli powodują zmniejszenie wydzielania autoprzeciwciał. Niekiedy stosuje się leczenie jodem promieniotwórczym czy leczenie operacyjne. Choroba Hashimoto to choroba autoimmunologiczna powodująca przewlekłe zapalenie tarczycy spowodowane przeciwciałami przeciw tyreoperoksydazie oraz tyreoglobuklinie, prowadzące do zniszczenia tkanek tarczycy a tym samym do niedoczynności tarczycy. Choroba Hashimoto obecnie jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Występuje we wszystkich grupach wiekowych. Choroba ma przebieg przewlekły, często postępujący. Objawy szczególnie na początku są niecharakterystyczne, związane ze zwolnieniem tempa przemian metabolicznych: przyrost masy ciała, osłabienie, zmęczenie, zmniejszona tolerancja wysiłku, senność, ogólne spowolnienie, zmniejszenie koncentracji, zaburzenia pamięci, uczucie chłodu, łatwe marznięcie, zaburzenia miesiączkowania, obfite miesiączki, osłabienie libido, zaburzenia wzwodu. Ponad to sucha, zimna skóra, obrzęk podskórny, łamliwe włosy, zwolnienie czynności serca, ochrypły głos, przewlekłe zaparcia, zmniejszenie siły mięśniowej.

Leczenie choroby Hashimoto jest trudne. Nie ma leczenia przyczynowego. U osób z niedoczynnością tarczycy stosuje się leczenie substytucyjne.

Autor: lekarz Justyna Haba-Mierzwa