Dna moczanowa jest schorzeniem zapalnym stawów. W wyniku zwiększonego stężenia kwasu moczowego w surowicy dochodzi do odkładania się głównie tkankach stawowych kryształów moczanu sodu. Biorąc pod uwagę przyczynę rozwoju choroby, wyróżnia się dnę moczanową pierwotną oraz wtórną
Pierwotna dna moczanowa– związana jest z genetycznie uwarunkowanymi zaburzeniami metabolicznymi prowadzącymi do zwiększonej produkcji kwasu moczowego lub zmniejszenia wydalania go przez nerki.
Wtórna dna moczanowa – zwana także nabytą, związana jest z nadmiernym gromadzeniem się kwasu moczowego poprzez zwiększoną podaż produktów bogatych w puryny oraz fruktozę. Utrudnione wydalanie może być związane ze współistnieniem innych chorób, takich jak m.in. cukrzyca czy zaburzenia pracy serca.
Występują 4 stadia choroby:
- Bezobjawowe podwyższone stężenie kwasu moczowego
- Ostre zapalenie stawów (napady zapalenia stawów)
- Okres międzynapadowy
- Przewlekłe zapalenie stawów (dna przewlekła)
Ataki dny moczanowej trwają zazwyczaj kilka dni, aczkolwiek nieleczone mogą utrzymywać się nawet do 3 tyg. Zazwyczaj napad rozpoczyna się od nagłego i silnego bólu stawu, który odczuwalny jest przy nawet najmniejszym dotyku. Jeśli nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie oraz dieta, napady mogą zwiększyć swoją częstotliwość oraz trwać znacznie dłużej obejmując więcej stawów.
Jak zapobiegać atakom dny moczanowej? Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia dny moczanowej lub ograniczyć ostre ataki choroby, kluczowa jest prawidłowa dieta oraz aktywność fizyczna. Spożywane pokarmy powinny być ubogie w puryny, co przyczyni się do obniżenia stężenia kwasu moczowego we krwi. Puryny są związkami organicznymi produkowanymi przez
organizm oraz dostarczanymi wraz z pożywieniem. Końcowym produktem ich metabolizmu jest kwas moczowy.
Najważniejsze zalecenia żywieniowe przy dnie moczanowej:
- Uzyskanie prawidłowej masy ciała
Znaczna część osób ze zdiagnozowaną dną moczanową sa to osoby, które posiadają nadwagę lub otyłość. Żywienie powinno zatem zostać zbilansowane, aby umożliwiło osiągnięcie prawidłowej masy ciała. Zalecana jest dieta o umiarkowanym deficycie kalorycznym.
Kaloryczność diety oraz rozkład makroskładników powinny zostać dopasowane do stanu zdrowia danej osoby oraz poziomu aktywności fizycznej.
● Unikanie produktów o wysokiej zawartości puryn
Osoby z dną moczanową powinny wprowadzić dietę niskopurynową, tak aby nie przekraczać ilości 300 mg wytworzonego kwasu moczowego / dobę, a w okresie ataku dny moczanowej spożycie nie powinno przekraczać 120 mg na dobę.
Produkty spożywcze dzieli się w zależności od ilości produkowanego kwasu moczowego po ich spożyciu (na 100g):
- poniżej 50 mg kwasu moczowego – zalecane w diecie
- od 50 do 100 mg kwasu moczowego – dozwolone w umiarkowanej ilości, ale w okresie międzynapadowym
- powyżej 100 mg kwasu moczowego – powinno się istotnie ograniczyć lub najlepiej całkowicie wyeliminować z diety
Należy unikać:
- podrobów
- tłustych ryb (makrela, łosoś, halibut, śledź, pstrąg, sardynki, szproty)
- tłustych mięs (wieprzowina, kurczak ze skórą itp.)
- owoców morza
- produktów wędzonych
- drożdży piekarniczych oraz browarniczych
- słodyczy, soków i napojów słodzonych bogatych we fruktozę
Zaleca się spożywanie:
- warzyw niskoskrobiowych (np. pomidory, ogórki, cukinia, rzodkiewka, sałata)
- owoców (w terapii dny moczanowej pomocne może okazać się włączenie do diety wiśni – związki fenolowe w nich zawarte mogą zmniejszyć częstotliwości ataków dny oraz zredukować stan zapalny)
- jaj
- chudych produktów mlecznych
- produktów zbożowych, będących źródłem błonnika pokarmowego (spożycie węglowodanów złożonych – zbóż, makaronów, kasz, ryżu – zwiększa wydalanie kwasu moczowego i zmniejsza ryzyko ataku dny)
W umiarkowanej ilości powinno się spożywać:
- chude ryby
- orzechy i pestki
- chude mięso drobiowe i wołowe
Autor: dietetyk Zofia Łuksik